George Orwell’ın 1984 romanını hepimiz biliyoruz. Pek çoğumuz okudu, okumayanlar ise sosyal medyada ve çoğu durumda çat diye söylenen “1984 yaaaa, aynısı” geyiği sebebiyle olaya oldukça hakim. Yani anlayacağınız; hepimizin yolu bir şekilde kesişmiştir. Aslında bu durum tüm dünya üzerinde aynı diyebiliriz! Hatta işler öyle bir noktaya geliyor ki Orwellian diye bir söylem bile oluşuyor… Peki bu söylem nedir ve ne kadar doğru kullanıyoruz?
Her Şey Dilde Başlar!
Orwellian daha çok totaliter hükümetin baskısı altında yaşayan bir toplumu tanımlamak için kullanıyor. Fakat bu tanımın yeterli olduğunu söylemek pek mümkün değil. George Orwell genelde sol yönetimlere karşı olarak bilinse de aslında o antidemokratik ve baskıcı bütün yönetimlere savaş açan bir isim. Ona göre bu savaş açtığı yönetimlerin çoğalmasında ve gelişmesindeki en önemli etken “dilin kullanımı.” Peki nedir bu dilin kullanımı?
1984 romanında Big Brother yönetimindeki ülkede baskıcı rejimin geldiği nokta, tarihin değiştirilmesi, gammazcılık kültürünün oluşması ve aşkın dahi isyan sayılmasıydı. Ancak bu sistem kurulurken kullanılan en büyük yöntem “yenisöylem” idi. Yenisöylem, pek çok kelimenin yerine daha katı ve net bir kelimeyle değiştirilmesi. Bu değişim yönetimin istediği kelime kullanımına sebep oluyor ve bu şekilde toplum manipüle edilerek 2+2’nin 5 olduğuna bile inandırılıyordu. Birini, bir toplumu manipüle etme konusunda en başarılı yöntem buydu. Çift düşünmeye de yol açan bu olayla, kişinin uykusunda söylediği şeyler bile suç sayılır. Yani dili kullanarak geçmişi değiştirebilir, insanların beynini yıkayabiliriz. “SAVAŞ BARIŞTIR. ÖZGÜRLÜK KÖLELİKTİR. CAHİLLİK GÜÇTÜR.” örneğinde de olduğu gibi.
Peki bunlar gerçekten sadece totaliter rejimlerde mi oluyor? İşte Orwellian kelimesinin yanlış kullanımı tam olarak burada devreye giriyor. Hayır, bu demokratik toplumlarda da olur. Aslında, gün içinde izlediğimiz pek çok reklam filmiyle de gerçekleşiyor. George Orwell ise bizim bunun farkında olmamızı istiyor. Yani anlayacağınız biri Orwellian terimini sadece tek başına otoriteyi anlatmak için kullanıyorsa aslında bu ifadeyi yanlış kullanıyor. Ancak dilin kullanımının manipülatif yönünden bahsediyorsa daha doğru bildiğini söyleyebiliriz.