Deniz altındaki esrarengiz dünyayı, kuşların çiftleşme danslarını veya tarihi savaş belgesellerini izlemiş olabilirsiniz… Peki, insan üzerinde yapılan deneyler üzerine kaç tane belgesel seyrettiniz? Karşınızda; oldukça acımasız ve hala bilinmezlerle dolu olan bir insan deneyini konu edinen Üç Tanıdık Yabancı.
Kesişim
Kısa kariyerine pek çok belgesel sığdıran Tim Wardle’ın en iddialı projesi, gerçek bir olayın anlatıldığı belgesel; bir psikiyatrın düşünceleri ve bir annenin aldığı mühim kararla başlıyor.
12 Temmuz 1961‘de, bekar, genç bir anne dördüzlerini dünyaya getiriyor ve dördüncü bebek doğum sırasında hayatını kaybediyor… Sağlıklı doğan üçüzler, annenin kararıyla, New York’taki Evlatlık Edinme Merkezi tarafından farklı ailelere evlatlık veriliyor.
Bu işlemlerin ayrıntısından yalnızca bir doktorun haberi var: Peter Neubauer.
Üçüzlerin evlatlık verildiği aileler, doktor tarafından rastgele seçilmiş aileler değil… Evlatlık Edinme Merkezi aracılığıyla seçilen üç ailenin de çocuk yetiştirme şekilleri ve sosyoekonomik durumları birbirinden tamamen farklı… Nereden mi biliyorlar? Daha önce de evlat edinen aileleri seçiyorlar.
Üç ailenin de birbirinden ayrılmış üçüz kardeşleri evlatlık edindiklerinden haberi olmadığı gibi, üçüzlerin de elbette birbirinden haberi yok. Zaten şüphelenmeden merkezle sözleşmeleri imzalıyorlar. Ancak her yıl çocukları “gözlemlemek” için evlere gelen “araştırmacılar” aileleri az da olsa şüphelendiriyor… İyi haber! Merkezle iletişime geçtiklerinde, bu gözlemler için “evlatlık verilen çocukların gelişimini ölçmeye yönelik sıradan bir çalışma” cevabını alıyorlar.
Ve çocuklar, ayrı ayrı büyümeye başlıyorlar…
İkizler bir arada!
1980 yılında New York SUNY Sullivan Meslek Yüksek Okulu’na kaydolan 19 yaşındaki Robert, okula ayak basar basmaz, birçok arkadaşı olduğunu zannediyor; çünkü herkes ona sevgiyle “merhaba” diyor… Ve sonra biri daha selam veriyor, “Merhaba Eddy.”
Robert’a tanımadığı insanlar sarılıyor, gülüyor ve hatta onunla sohbet ediyorlar. Çünkü onu Eddy sanıyorlar! Hatta öyle ki, kendisini karıştırdıklarını söylediğinde kimse ona inanmıyor.
“Dalga geçiyor olmalısın Eddy, sen iyi misin?”
Kısa bir zaman sonra, ortak arkadaşları aracılığıyla tanışan Eddy ve Robert, ikisinin de aynı tarihte doğduklarını ve aynı evlatlık merkezinden alındıklarını öğreniyorlar… Her şey büyük bir şaşkınlıkla ortaya çıkıyor: Onlar, sadece fiziksel olarak değil, neredeyse her açıdan birbirlerine benziyorlar. İkisi de aynı filmlerden hoşlanıyor, güreş sporuyla uğraşıyor ve aynı şeylere gülüyorlar.
Bu nasıl yaşandı?
Birbirlerini buldukları için şaşkınlar. Yerel gazetelere manşet oluyorlar. Hikaye, burada kırılıyor; çünkü makaleyi okuyup fotoğrafları gören David adında bir çocuk da tıpkı Robert ve Eddy‘ye benziyor! Doğum tarihlerinin ve onları evlatlık veren merkezin aynı olduğunu öğrenen David; Eddy ve Robert’ın üçüzü olduğunu anlıyor…
O doktor… Neden üçüzleri birbirinden birtakım farklılıklarla ayırdı? Neden hiç ama hiç haberleri olmamasını özellikle sağladı? Bu nasıl yaşandı?
Psikoloji bilimi; sadece hayvanlar için değil, insanlar için de çalışmalar yapar. Bazen insanlığın iyiliği için, bazen somut bir amaç olmadan ve fütursuzca!
İnsanlar için, insanlık dışı bir deney
Birbirini bulan üç kardeş, medyanın da şahitliği ve hatta bir nevi taciziyle, aralıksız beraber vakit geçirmeye başlıyorlar. Hatta birlikte adını “Üçüzler” koydukları bir restoran bile açıyorlar! Televizyon programlarının gözdesi oluyorlar. Ve pek tabii, onları ayıranın kim olduğunu ve ne sebeple ayırdığını da araştırmaya başlıyorlar.
Görünen o ki…
Doktor Peter Neubauer, en başından beri proje olarak gördüğü üçüzler gibi birçok ikiz bebeği de, birbirinden belirgin özelliklerle ayrılan ailelere özellikle evlatlık veriyor!
Aynı doktor tarafından farklı ailelere evlatlık verildiğini araştırarak yahut tesadüf eseri fark eden ve fark etmeyen onlarca çocuk var…
Genel hatlarıyla öğrenilen bilgiler havada kalıyor: Üçüzler ve tüm dünya, Neubauer’in, “tüm verileri 2065 yılına kadar mühürlediğini” öğreniyorlar.
İntihar
Freud’un düşüncelerini örnek alan doktor, tek bir sorunun cevabını arıyor: karakterimizi oluşturan, bizi biz yapan şeyler doğuştan mı gelir yoksa yetiştirilme tarzımızın bir sonucu mudur?
Bugün hala, Yale Üniversitesi’nde saklanan verilerin 11 bin sayfanın üzerinde olduğu biliniyor…
Sadece uzun uğraşlar sonucu David ve Robert kendileriyle ilgili bölümlerin bir kısmına ulaşabiliyorlar ki o da diğer kurbanların kimliklerini korumak için neredeyse tamamen sansürlü.
Üç ünlü kardeş, zaman geçtikçe aslında o kadar da iyi anlaşamadıklarını fark ediyorlar ve üçünde de psikolojik sorunlar baş göstermeye başlıyor. En hafifi, anksiyeteyle uğraşıyor… Robert, avukat olma isteğiyle restoranın ortaklığından ayrılıyor.
Üçüncü kardeş Eddy ise, yaşadıklarının üstesinden gelemediği için, 33 yaşında intihar ediyor.
Ve perde!
2018 yılında üçüzlerin bu hikayesi biyografi/belgesel olarak çekildi. Belgeselin sahibi Tim Wardle, çarpıcı, sert ve vahşi bir gerçeğin peşinde iz sürdü. Belgeseli röportajlarla ve ortaya çıkmış belgelerle destekledi. İzleyenin olaylara tanıklık ediyormuş hissini kaybetmemesini sağladı… İlk kez beyaz perdede izlenilen Sundance Film Festivali‘nde özel jüri ödülünü kazandı.
Robert şimdilerde Brooklyn’de eşi ve iki çocuğuyla yaşıyor. Avukat. David ise New Jersey’de eşi ve iki çocuğuyla birlikte. Kendisi bir sigorta şirketinde çalışıyor…
