1926’da Osmanlıca harflerle yayımlanan “Bi’ Ufak” adlı kitabın yazarı “Düyun-u Umumiye Dersaadet Müskirat Fen Başkontrolörü Eczacı Ali Haydar…” Cumhuriyetin ilk yıllarında basılmış bir evde rakı yapım kitabı!
Girişinde kitabın yazılmasından güdülen amaç şöyle tarif ediliyor: “Türkiye Cumhuriyeti’nde rakı sanatının bütün vaziyetlerini ve fenni usulle ve ilkel araçlarla rakı üretimini herkesin anlayacağı bir şekilde anlatır bir kitaptır.”
Rakı; dijital ansiklopedi olan Vikipedi’de bile; Rakı; damıtma yoluyla elde edilen suma kullanılan ve genellikle anason tohumu ile aromalandırılan, alkollü bir geleneksel Türk içkisi olarak geçer.
Anadolu coğrafyasında bu isimlerle belgelenebilen en eski rakı üretimi ve ticareti 15. yüzyılda Trabzon civarından yazılı kayıtlara girer… Rakı ticaretinden bahseden en eski ikinci yazılı kayıt ise 1520 tarihli bir Osmanlı Vergi Nizamnamesidir. Bu belgede de diğerinde olduğu gibi Trabzon, rakının üretildiği ve diğer bölgelere sevk edildiği yer olarak gösterilir.
Bizde köklü bir alkollü içki geleneği var. Osmanlı’da halk da padişahlar da içerdi. Her iki tarafta da şüphesiz ölçüyü kaçıranlar, sarhoş olanlar vardı ama bunu bir kültür haline getirenler de vardı. Her halükârda Ermeni ve Rum halkımız yaptı, biz içtik.
Galiba içmeyi bir türlü öğrenemememizde bu uğursuz iş bölümünün payı var… Şimdi yapıyoruz ve yaptığımızı içiyoruz. Böylece alkollü içki, ilk defa ve AKP sayesinde bir “kültür”e dönüşüyor. Kaybettiklerimizi, unuttuklarımızı hatırlıyoruz. İlkel araçlarla yapsanız bile usulde fenni olmak gereklidir. Yaparsanız, neyi içtiğinizi de daha iyi anlarsınız. Rakı “milli” içkimizdi. Hatta, galiba son zamanlarda bizi birleştiren az sayıdaki şeylerden biridir. Bu kitap gibi Cumhuriyet kokuludur. Yapana da, içene de, okuyup öğrenene de afiyet olsun!
Evde rakı yapmak eski bir gelenek. Cumhuriyetle neredeyse yaşıt bu geleneğin kitabı Bi’ Ufak. Evde rakı yapmak isteyenlere günümüz Türkçesiyle rakı yapmanın formülleri bu kitapta.
Keyifli okumalar.